Choroba Alzheimera inaczej określana jest jako demencja, jednak pojęcie to odnosi się wyłącznie do sfery psychicznej i nie określa samo w sobie żadnej konkretnej jednostki chorobowej. Natomiast Alzheimer, jest to choroba zwyrodnieniowa mózgu charakteryzującą się postępującym jego uszkodzeniem. Prowadzi do wystąpienia otępienia, utraty pamięci, zdolności uczenia się, pojmowania, trzeźwego myślenia, oceny sytuacji, pogorszenia umiejętności komunikacyjnych i znacznego obniżenia się zdolności radzenia sobie z czynnościami życia codziennego.
Niestety naukowcy nie odkryli konkretnej przyczyny uszkodzenia bądź śmierci komórek nerwowych, udało się jednak wyodrębnić pewne czynniki podwyższające ryzyko wystąpienia Alzheimera. Zasadnicze znaczenie w patogenezie choroby może mieć beta-amyloid, substancja białkowa odkładająca się w mózgu, która utrudnia komunikację między komórkami nerwowymi. Brak komunikacji komórek sprawia, iż nie są one w stanie spełniać swoich funkcji. Toksyczność amyloidu powoduje śmierć komórek nerwowych. Inna teoria dotyczy wiązek włókien neurofibryllarnych, które w zdrowym mózgu są proste i biegną równolegle, zaś u osób z Alzheimerem ulegają poplątaniu. Prawdopodobnie przyczyną choroby może być właśnie splątanie owych włókien wewnątrz komórek co może powodować uszkodzenie neuronu.
Chorzy stopniowo tracą pamięć, nie przypominają sobie gdzie pozostawiły przedmioty, powtarzają kilka razy odpowiedzi. Zanika logiczne myślenie, wiedza i umiejętności. Mowa staje się uboga i monotonna. W stadium zaawansowanym tracą zdolność wykonywania codziennych prostych czynności. Nie poznają nawet bliskich. Pod koniec tracą kontrolę nad funkcjami ciała (nie trzymanie moczu). Natomiast odbieranie wrażeń i uczucia w tej chorobie przez długi czas są zachowane. Dlatego chorzy zdając sobie sprawę ze swego stanu, cierpią z powodu reakcji otoczenia. Często w efekcie rozwija się depresja lub narasta agresywność.
Przebiegchoroby jest postępujący, przewlekły. Objawy to: zaburzenia orientacji przestrzennej, akalkulia (utrata lub upośledzenie zdolności wykonywania nawet najprostszych działań arytmetycznych), agnozja (zaburzenie odbioru bodźców wzrokowych, słuchowych lub czuciowych), amnezja (zanik pamięci), brak odczuwania przyjemności (anhedonia), lęk, afazja (zaburzenia mowy, jej spowolnienie), apraksja (zaburzenia czynności ruchowych, od prostych do złożonych, np. ubieranie, kąpanie), konfabulacje (chorzy opowiadają o wydarzeniach zmyślonych zapełniając tym sposobem lukę w swojej pamięci), depresja, zaburzenia myślenia abstrakcyjnego, spadek funkcji intelektualnych, utrata zainteresowań, zaburzenia wykonywania zajęć, zmiana osobowości, postępujące pogorszenie funkcji poznawczych, utrata pamięci świeżej, niepokój ruchowy, zaburzenia snu, utrata zainteresowań, utrata masy ciała. Objawy późne – napady padaczkowe, mioklonie (krótkotrwałe kurcze, szarpnięcia pojedynczego mięśnia lub całych grup mięśniowych), nietrzymanie moczu.
Czynniki ryzyka:
- prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa z wiekiem, powyżej 65 roku życia ryzyko wystąpienia choroby jest największe,
- badania dowodzą, że osoby, których rodzice lub rodzeństwo chorują na Alzheimera mają większe prawdopodobieństwo zachorowania,
- uraz głowy,
- niski poziom wykształcenia,
- problemy zdrowotne ze strony układu sercowo-naczyniowego (z powodu cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, wysokiego poziomu cholesterolu oraz udarów),
Dotychczas nie znaleziono leku, cofającego lub zatrzymującego postęp choroby. Leczenie farmakologiczne koncentruje się na objawowym leczeniu zaburzeń pamięci i funkcji poznawczych. Duże znaczenie ma też leczenie niefarmakologiczne, działania edukacyjne i właściwa pielęgnacja chorych oraz wsparcie rodzin chorych.