CUKRZYCA CIĄŻOWA
(cukrzyca związana z ciążą)
Ten rodzaj cukrzycy występuje u kobiet w ciąży i znika wkrótce po porodzie (mniej więcej po sześciu tygodniach). Podobnie jak inne rodzaje cukrzycy, charakteryzuje się podwyższonym poziomem cukru we krwi, ponieważ ciężarna nie przetwarza prawidłowo węglowodanów bądź wskutek niewystarczającej ilości insuliny, bądź z powodu niewłaściwego jej wykorzystania.
Objawy choroby mogą być bardzo łagodne, nawet niedostrzegalne, a rozpoznanie możliwe jest dopiero po kilkakrotnym badaniu poziomu cukru we krwi.
Nadmiar cukru we krwi matki sprawia, że płód wytwarza dodatkowe ilości insuliny, która w okresie płodowym działa podobnie jak hormon wzrostu; w rezultacie dziecko rodzi się za duże i chore. Nadwyżka insuliny płodowej narusza również metabolizm potasu, co może doprowadzić do zaburzeń rytmu serca, a nawet śmierci niemowlęcia.
Cukrzyca ciężarnych jest najczęstszą przyczyną martwych urodzeń. Stwarza także ryzyko wystąpienia różnych wad wrodzonych.
Do głównych czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia cukrzycy ciężarnych zalicza się: ciążę powyżej 35. roku życia, otyłość, urodzenie poprzedniego dziecka o masie ciała przekraczającej 4,5kg. Zaburzenie to, co potwierdzają badania, częściej zdarza się również u kobiet, których własna waga urodzeniowa przekraczała 4,5kg; one też narażone są na większe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu I i II.
Zachodzi 40-procentowe prawdopodobieństwo, że po upływie 20 lat nastąpi nawrót choroby w postaci insuliny insulinoniezależnej.
Badania diagnostyczne
Cukrzycę ciężarnych rozpoznaje się na podstawie badań kontrolnych poziomu cukru we krwi, wykonywanych między 24. a 28. tygodniem ciąży. Poziom ten oznacza się u ciężarnej w godzinę po wypiciu osłodzonego napoju. Jeżeli przekracza on 15mg/100ml, lekarz zaleca dodatkowe badanie: 3-godzinny test tolerancji glukozy. Ciężarna spożywa 100g glukozy, a następnie trzykrotnie co godzina mierzy się u niej poziom cukru we krwi.
Większość położników zaleca powtarzanie tych badań w przebiegu ciąży u wszystkich kobiet z wysokim ryzykiem wystąpienia ryzyka ciężarnych. Oznaczenia poziomu cukru we krwi należy u takich chorych dokonać w 12., 18. i 32. tygodniu ciąży.
Leczenie
Leczenie należy rozpocząć natychmiast po ustaleniu rozpoznania, ażeby możliwie szybko doprowadzić poziom cukru we krwi do normy. Często udaje się to osiągnąć właściwą dietą i ćwiczeniami fizycznymi. Niektóre kobiety muszą być jednak pod stałą kontrolą lekarską i wymagają hospitalizacji.
Utrzymanie właściwego poziomu we krwi jest bardzo ważne, ponieważ zmniejsza ryzyko wystąpienia zaburzeń u płodu. Wiąże się to zazwyczaj z koniecznością wielokrotnego w ciągu doby oznaczania poziomu cukru we krwi, przestrzegania reżimu dietetycznego oraz wykonywania zaleconych ćwiczeń fizycznych. Jeżeli jednak leczenie dietą i program ćwiczeń fizycznych nie przynoszą spodziewanej poprawy, należy rozpocząć wstrzykiwanie insuliny.
W ostatnich 2-3 miesiącach ciąży kobietę poddaje się cotygodniowej kontroli lekarskiej w celu oceny, czy rozwój płodu przebiega prawidłowo.
Samoleczenie
Samoleczenie jest podstawą zapobiegania i kontrolowania cukrzycy ciężarnych, zwiększa także szanse na urodzenie zdrowego dziecka. Kobiety otyłe powinny przed zajściem w ciąże osiągnąć prawidłową wagę. Nie należy odchudzać się w czasie ciąży, ponieważ grozi to pozbawieniem płodu niezbędnych składników odżywczych.
W cukrzycy ciężarnych najważniejsze jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi. Wymaga to zwykle przyjmowania 4-6 małych posiłków i unikania nadmiaru kalorii. Niezbędne jest monitorowanie poziomu cukru we krwi 6-8 razy dziennie. Na szczęście może to robić w domu każda ciężarna, posługując się prostym aparatem elektronicznym. Jeśli zachodzi konieczność wstrzykiwania insuliny, lekarz powinien poinstruować pacjentkę, jak systematycznie zmieniać miejsca wstrzyknięć.
W okresie zbliżającego się porodu trzeba zwrócić szczególną uwagę na ruchy płodu i w razie ich osłabienia niezwłocznie zawiadomić lekarza.