ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z ZABURZENIAMI POSZCZEGÓLNYCH FUNKCJI FIZYCZNYCH I PSYCHICZNYCH DZIECKA
Opóźnienie i zaburzenie percepcji wzrokowej może się przejawiać jako globalne opóźnienie funkcji percepcji wzrokowej, bądź mogą dotyczyć tylko jej funkcji kierunkowej, która związana jest z rozwojem orientacji przestrzennej. Wówczas gdy percepcja wzrokowa zaburzona jest globalnie, dziecko ma trudności w całościowym ujawnieniu wyrazów, myli wyrazy o podobnej strukturze graficznej np. czyta „las” jako „los” , nie spostrzega wszystkich elementów w wyrazie, opuszcza litery, sylaby. Gdy u dziecka zaburzona jest funkcja kierunkowa , myli ono najczęściej litery o podobnym kształcie, ale innym kierunku na przykład w – m , u – n. Uczeń ma też duże trudności z wizualnym różnicowaniem w wyrazie podobnych układów literowych takich jak : ba – ab, ka – ak itp. Prawidłowe wykonanie takich operacji wymaga znacznie większej koncentracji uwagi u dzieci z opóźnioną percepcją wzrokową aniżeli u dzieci nie wykazujących takich trudności i braków.
Opóźnienie i zaburzenie percepcji słuchowej uzewnętrznia się najczęściej błędami w pisaniu ze słuchu. Dziecko wtedy zamienia głoski o podobnym brzmieniu np. b – p, d – t, k – g, w –
f. Dużą trudność sprawiają też dziecku spółgłoski zmiękczone w dwojaki sposób np. ni – ń, ć – ci. Trudności w czytaniu sprowadzają się do prymitywnej techniki czytania, polegającej na literowaniu i sylabizowaniu. wyjątkowo wolno i opornie odbywa się u dzieci przejście od literowania i sylabizowania do czytania całościowego. Dziecko, aby przeczytać, musi przełożyć litery na odpowiadające im głoski, a następnie połączyć je w dźwiękową całość, tworzącą słowo. Trudności w czytaniu wyrażają się też równoczesnym powtarzaniem przeczytanych przed chwilą elementów wyrazowych. Konsekwencją obniżonej percepcji słuchowej jest gorsza pamięć słuchowa.
Opóźnienie rozwoju motorycznego może się objawiać ogólną niesprawnością ruchową, brakiem koordynacji statycznej i dynamicznej ciała, oraz wzmożonym napięciem mięśniowym. Zaburzenie sprawności manualnej dziecka powoduje obniżenie graficznego poziomu pisania, przejawiające się w niekształtnych, nieprecyzyjnie ułożonych literach o różnych wielkościach. Często wyraz jest trudny do zweryfikowania. U dzieci z trudnościami w czytaniu obserwuje się zaburzenia i opóźnienia rozwoju mowy. Charakterystyczne cechy występujące u tych dzieci to : nieprecyzyjne wymawianie grup spółgłosek, słabe różnicowanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych np. : b – p, k – g, oraz upodobnianie głosek fonetycznie do siebie zbliżonych np.: c – cz, s – sz itp.