RAK JAJNIKA – nowotwór złośliwy kobiet, występujący przede wszystkim w okresie około i pomenopauzowym. Wywodzi się z komórek nabłonka pokrywającego jajniki lub komórek jajowych jajnika.
Jajnik jest parzystym narządem położonym w jamie brzusznej w miednicy mniejszej, wielkości orzecha laskowego. Komórki nowotworowe mogą być obecne w jednym lub dwu jajnikach. Nieumiarkowane i nieprawidłowe rozmnażanie się tych komórek prowadzi do powstania guza nowotworowego, którego dalszy rozwój może zagrażać innym tkankom i doprowadzić do przerzutów.
Często daje objawy w późnych stadiach. Rocznie w Polsce notuje się ponad 3 tys. nowych zachorowań. Rak jajnika zajmuje drugie miejsce co do częstości występowania wśród nowotworów narządu rodnego (po raku szyjki macicy). Ryzyko wystąpienia raka jajnika zależy od ilości i częstości owulacji w życiu kobiety. Związane z owulacją przerwanie ciągłości nabłonka jajnika oraz drażniący wpływ zawierającego estrogeny płynu pęcherzykowego zwiększają ryzyko wystąpienia raka jajnika.
Początkowy okres rozwoju nowotworu przebiega bezobjawowo. Objawy pojawiają się zwykle, gdy guz przekracza aż 7 cm, dlatego tak ważne są kontrolne badania ginekologiczne. Najczęstsze objawy: ból w podbrzuszu, zwiększenie obwodu brzucha, ucisk na narządy sąsiednie (drogi moczowe, układ pokarmowy), krwawienia z pochwy (zaawansowane stadium). Objawy mogą być mylone z nieżytem przewodu pokarmowego, podobne są bowiem symptomy obu chorób.
Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, nie są znane wszystkie przyczyny, istnieją jednak czynniki zwiększające ryzyko zachorowania, są to:
- brak ciąży,
- niepłodność,
- stymulacja owulacji,
- predyspozycje genetyczne,
- zachorowanie w rodzinie na raka piersi lub jelita grubego,
- podeszły wiek.
Do czynników ochronnych zalicza się: długotrwałe stosowanie hormonalnej antykoncepcji, liczne ciąże, karmienie piersią, podwiązanie jajowodów. Kiedy wykrywa się guz w jednym lub obu jajnikach i rozpoznaje się raka, to rokowanie jest złe, ale przy odpowiednim leczeniu można osiągnąć długi okres przeżycia i 70% pacjentek może przeżyć 5 lat lub dłużej, co jest w tych przypadkach dobrym wynikiem. Natomiast przy rozpoznaniu ustalonym już w zaawansowanym okresie choroby, gdy rak zajął już inne narządy, rokowanie co do długości przeżycia jest złe; około 20% chorych przeżywa 5 lat. Rozpoznanie raka jajnika ustala się obecnie metodą laparoskopii, która polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej laparoskopu – przyrządu oświetlającego jej wnętrze, co pozwala na obserwację innych narządów wewnętrznych. Po wykazaniu obecności raka jajnika leczenie jest operacyjne i ma na celu usunięcie możliwie całego nowotworu. Po operacji, w celu obniżenia ryzyka nawrotu i wystąpienia przerzutów stosuje się leczenie farmakologiczne polegające na podawaniu leków niszczących komórki nowotworowe.