Układ krwionośny

BUDOWA UKŁADU KRĄŻENIA

Układ krwionośny jest zamknięty, oznacza to że krew krąży w systemie naczyń krwionośnych, a serce jest pompą wymuszającą nieustanny obieg krwi. Wraz z układem limfatycznym tworzą układ krążenia. Jest układem zamkniętym co oznacza, że krew wprawiana w ruch przez miarową czynność serca przemieszcza się naczyniami, nie rozlewając się w organizmie. Krew wypływa z serca tętnicami, a wraca żyłami. Im dalej od serca tym ciśnienie krwi jest mniejsze, a w żyłach nawet bliskie zeru.

Funkcje układu krążenia:

• zapewnie łączność pomiędzy komórkami, tkankami i narządami,

• pośredniczy pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a komórkami ciała,

• transport gazów oddechowych z płuc i do płuc (zaopatruje tkanki i komórki w tlen, odprowadza z nich dwutlenek węgla),

• transportuje do komórek substancje odżywcze, regulujące, budulcowe, odpornościowe, sole mineralne i witaminy itp.,

• transport produktów trawienia z przewodu pokarmowego oraz niezbędnych i szkodliwych produktów metabolizmu (do nerek),

• wyrównywanie temperatury wszystkich płynów ustrojowych i tkanek,

• obrona organizmu przed skutkami wtargnięcia ciał obcych (tu także ważną rolę spełnia układ limfatyczny),

• bierze udział w utrzymaniu stałego ciśnienia osmotycznego i pH płynów ustrojowych,

• zapewnia homeostazę organizmu,

Układ krwionośny tworzą: pompa ssąco-tłocząca – serce, oraz trzy typy naczyń: tętnice, żyły, naczynia włosowate transportującą płynną tkankę – krew.

KREW to tkanka łączna wypełniająca naczynia krwionośne. Jest zbudowana z osocza (ok. 55% obj.), oraz zawieszonych w nim komórek tzw. elementów morfotycznych (ok. 45% obj.). Pełni funkcję łącznikową, transportuje substancje odżywcze, gazy oddechowe, hormony, zbędne produkty przemiany materii, uczestniczy w procesach termoregulacji oraz zwalczaniu infekcji.

• Krwinki czerwone (erytrocyty) – powstające w czerwonym szpiku kostnym. Ich zadaniem jest transport gazów oddechowych (tlenu i dwutlenku węgla), możliwe jest to dzięki czerwonemu barwnikowi krwi – hemoglobinie,

• Krwinki białe (leukocyty) – powstają m. in. w szpiku kostnym. Główna ich rola polega na udziale w procesach odpornościowych,

• Płytki krwi (trombocyty) – wytwarzane w komórkach siateczki szpiku kostnego, odgrywają ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi i hamowania krwawień.

BUDOWA SERCA

Wielkością i kształtem serce nieco przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w śródpiersiu za mostkiem, nad przeponą. Zbudowane jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Z zewnątrz otoczone jest cienkim łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Ściana serca jest trójwarstwowa, zbudowana z: wsierdzia, śródsierdzia, nasierdzia. W budowie serca wyróżnia się cztery części: przedsionek prawy, przedsionek lewy, komorę prawą, komorę lewą. Pomiędzy jamami znajdują się zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi:

• zastawka trójdzielna (mitralna), znajduje się u ujścia prawego przedsionka do komory prawej,

• dwudzielna, znajduje się między lewym przedsionkiem i lewą komorą,

• dwie zastawki półksiężycowate znajdują się na granicy obu komór i wychodzących z nich tętnic.

Porównanie budowy i funkcji naczyń krwionośnych

TĘTNICE:

• wyprowadzają krew z serca do narządów i tkanek ciała,

• wychodzą z komór serca,

• transportują krew utlenowaną (wyjątkiem jest tętnica płucna),

• panuje w nich wysokie ciśnienie krwi,

• ich średnica jest mniejsza niż średnica żył

• ich ściany nie zapadają się,

ŻYŁY:

• doprowadzają krew do serca i narządów i tkanek ciała,

• wchodzą do przedsionków serca,

• transportują krew odtlenowaną (wyjątkiem jest żyła płucna),

• panuje w nich niskie ciśnienie krwi,

• mają większą średnicę niż tętnica,

• ich ściany zapadają się.

NACZYNIA WŁOSOWATE zbudowane są jedynie z cienkiej warstwy śródbłonka. Dodatkowo zaopatrzone w liczne pory, dzięki którym możliwa jest sprawna wymiana substancji pomiędzy krwią a komórkami ciała. Przekazują substancje energetyczne (np. glukozę), budulcowe (np. aminokwasy), regulujące (np. hormony), a zabierają dwutlenek węgla, produkty przemiany materii oraz energię cieplną. Naczynia włosowate łączą się w coraz grubsze rurki żylne, którymi krew płynie z powrotem ku sercu.

Krew stale krążąc, płynie w zamkniętym systemie naczyń tworzących dwa przeplatające się w sercu krwiobiegi: duży i mały (płucny). W czasie jednego pełnego okrążenia krew przepływa przez serce dwukrotnie.

DUŻY OBIEG KRWI zwany obwodowym czy też ustrojowym, odpowiedzialny za ukrwienie całego organizmu. Rozpoczyna się w lewej komorze, a kończy w prawym przedsionku. Zadaniem dużego obiegu jest rozprowadzenie tlenu i substancji odżywczych po wszystkich tkankach, a odebranie produktów powstałych podczas przemiany materii.

KOMORA LEWA → aorta → tętnice → naczynia włosowate (dochodzące do każdej komórki ciała) → żyły → żyły główne → PRZEDSIONEK PRAWY

MAŁY OBIEG KRWI zwany płucnym. Rozpoczyna się w prawej komorze serca i kończy w lewym przedsionku. Jego zadaniem jest wymiana gazowa w płucach. Krew która powraca z dużego obiegu krwi jest uboga w tlen i zawiera nadmierną ilość dwutlenku węgla. Zachodzi więc konieczność uzupełnienia braków tlenu i pozbycia się dwutlenku węgla. Rolę tą spełnia mały obieg krwi czyli obieg płucny.

KOMORA PRAWA → pień płucny i tętnice płucne → naczynia włosowate płuc → żyły płucne → PRZEDSIONEK PRAWY

UKŁAD LIMFATYCZNY INACZEJ CHŁONNY

Układ limfatyczny tworzy rozbudowana sieć naczyń limfatycznych wypełnionych limfą (chłonką) oraz tkanki chłonnej tworzącej niewielkie grudki współtworzące węzły chłonne, migdałki podniebienne, grasicę i śledzionę. Limfa powstaje jako przesącz z naczyń włosowatych i komórek. Następnie dostaje się do drobnych naczyń limfatycznych gęsto oplatających całe ciało. Dalej naczynia limfatyczne przechodzą w większe, a te odprowadzają limfę do węzłów chłonnych, gdzie jest filtrowana. Tak oczyszczona chłonka odprowadzana jest ponownie do układu krwionośnego przewodami limfatycznymi. Limfa rozlana jest wśród tkanek ciała, wypełnia przestrzenie międzykomórkowe i naczynia limfatyczne. Ilość limfy w organizmie dorosłego człowieka wynosi około 15 litrów.