PRZYCZYNY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO
„ upośledzeniem umysłowym nie jest jednostką choroby lecz objawem, który bywa uwarunkowany często wieloma różnorodnymi czynnikami przyczynowymi”. Tylko w niektórych przypadkach można wykazać zmiany organiczne w ośrodkowym układzie nerwowym, stanowiące przyczynę upośledzenia. Mimo znacznego postępu w dziedzinie badań nad przyczynami niedorozwoju nie w pełni umiemy określić czynniki wpływające na wystąpienie upośledzenia umysłowego. Najbardziej rozpowszechnionym podziałem czynników wywołujących niedorozwój umysłowy jest podział na czynniki genetyczne ( to jest czynniki warunkujące powstawanie niedorozwoju jeszcze przed zapłodnieniem) i czynniki zewnątrzpochodne czyli egzogenne działające poza płodnieniu : w okresie życia łonowego, w czasie porodu, w pierwszych miesiącach lub latach życia dziecka. Niedorozwój umysłowy wywołany czynnikami genetycznymi dzieli się z kolei na 2 zasadnicze grupy :
– grupą zaburzeń uwarunkowanych nieprawidłowymi genami
– grupą zaburzeń związanych z nieprawidłowościami chromosomalnymi.
Do chorób dziedzicznych związanych z pierwszą grupą należy :
– stwardnienie guzowate , zespół Struga – Webera , fenyloketonuria, gargolizm.
Drugą grupę zaburzeń prowadzących do niedorozwoju umysłowego stanowią gametopatie. Zaliczyć tu należy rozmaitego typu anomalie chromosomalne np. trisomia chromosomu 21, prowadząca do zespołu Downa.
Następną grupą zespołów prowadzących do upośledzenia umysłowego stanowią uszkodzenia zarodka i płodu. Mogą one być wywołane przez niektóre choroby zakaźne przebyte przez matkę w czasie ciąży, zwłaszcza różyczka, cytomegalia, choroby pasożytnicze np. toksoplazmoza i kiła wrodzona. Do tej samej grupy przyczyn należą również zespoły wywołane konfliktem serologicznym oraz prawdopodobnie niektórych leków stosowanych w ciąży. Również choroby matki w czasie ciązy mogą prowadzić do zaburzeń czynności układu nerwowego dziecka (np. cukrzyca, tarczyca itp.).
Następną grupę czynników, która może doprowadzić do niedorozwoju umysłowego stanowią szkodliwości z aktem porodu ( np. uszkodzenia czaszki i mózgu, zamartwica)
Ostatnią grupę czynników prowadzących do niedorozwoju umysłowego stanowią zaburzenia i urazy powstałe w życiu pozapłodowym, najczęściej w ciągu pierwszych trzech lat życia ( np. zapalenie mózgu, opon mózgowych, zatrucia itp.)