CZERNIAK jest to nowotwór złośliwy skóry. Charakteryzuje się skłonnością do wczesnych przerzutów, które mogą się umiejscawiać w dowolnych tkankach i narządach. Ogniska pierwotne natomiast powstają w obrębie skóry. Czerniak wywodzi się z komórek barwnikowych melanocytów – wytwarzających melaninę, które uległy złośliwej przemianie.
Najczęściej nowotwór umiejscawia się na skórze, ale może się pojawić wszędzie tam gdzie występują melanocyty (komórki barwnikowe): wewnątrz gałki ocznej, na błonach śluzowych narządów płciowych, krtani, w jamie ustnej, przełyku, żołądku, jelitach. Znamiona barwnikowe czyli pieprzyki są przeważnie miejscem powstawania nowotworu. Najczęściej pojawia się u osób w średnim wieku, z najwyższym rocznym współczynnikiem występuje u osób rasy białej. Bardzo rzadko występuje u dzieci przed okresem dorastania. Nie jest uważany za nowotwór dziedziczny, jednak częstszy jest u członków rodziny, w której stwierdza się nieprawidłowości skóry w postaci dysplastycznych znamion barwnikowych. Z roku na rok liczba zachorowań na czerniaka zwiększa się. Dlaczego? Ponieważ istnieje moda na piękną opaleniznę. Czynnikami ryzyka to: długotrwała ekspozycja na promieniowanie słoneczne, nagminne korzystanie z solarium, które mogą przyczynić się do wielu innych poważnych schorzeń skórnych.
Czerniaki najczęściej rozwijają się z następujących typów znamion barwnikowych: znamion płaskich, złośliwych plam soczewicowatych, rzadko ze znamion błękitnych, rzadziej w skórze niezmienionej. Najniebezpieczniejsze znamiona są te silnie wybarwione, prawie czarne, płaskie lub tylko delikatnie uwypuklone. Złośliwe plamy soczewicowate są zmianami skórnymi najczęściej występującymi na twarzy. Często pojawiają się u starszych osób. Plamy te są najwolniej wzrastającym czerniakiem złośliwym, wykazujących również najmniejszą tendencję do tworzenia przerzutów. Melanocyty umiejscowione w głębszych warstwach skóry wytwarzają znamiona błękitne, stąd ich niebieskawe lub czarne zabarwienie. Są gładkie, nieowłosione i rzadko stanowią punkt wyjścia czerniaków. Skóra niezmieniona może być punktem wyjścia czerniaka ze względu na naturalną obecność rozproszonych melanocytów produkujących melaninę.
Czerniak ma wyjątkową zdolność do przerzutów, do których dochodzi poprzez naczynia krwionośne i chłonne. Wyróżnia się przerzuty miejscowe i odległe. Miejscowe przerzuty to te w najbliższej okolicy zmiany nowotworowej, natomiast odległe mogę być zlokalizowane w narządach odległych np. płucach, wątrobie, nerkach, mózgu. Przebieg choroby jest najczęściej postępujący. Największą ilość przerzutów diagnozuje się zwykle po pierwszym i drugim roku od początku choroby. Mogą pojawić się także przerzuty późne.
Najważniejsza jest profilaktyka, ze względu na wyjątkową złośliwość. Podejrzane zmiany skórne rozpoznane jako czerniak złośliwy wcześnie w całości usunięte kompletnie niwelują ryzyko pojawienia się nowotworu. Objawy które powinny wzbudzić niepokój to: powiększenie się już istniejących znamion, zmiana ich kształtu, świąd, zmiana ich zabarwienia. Gdy występują takie objawy należy udać się do lekarza specjalisty. Podejrzane zmiany barwnikowe chirurg wycina w całości z marginesem zdrowej skóry. Następnie wycinek wysyła się do badania histopatologicznego.