ŚRODKI DEZYNFEKUJĄCE I ODKAŻAJĄCE. Dzielimy je na specyficzne, służące do odkażania żywych tkanek (antyseptyki), oraz niespecyficzne, używane do niszczenia drobnoustrojów poza organizmem ludzkim (dezynfekujące). Ogólnie dezynfekcja jest to postępowanie zapewniające maksymalne zmniejszenie – zniszczenie bakterii, grzybów, wirusów w sytuacji gdy istnieje podwyższony stopień ryzyka wystąpienia infekcji, natomiast działanie antyseptyczne polega na uniemożliwieniu namnażania bakterii poprzez ich niszczenie lub zahamowanie ich wzrostu. Najczęściej antyseptyki stosuje się do odkażania skóry, naskórka, a także do dezynfekcji rąk oraz narzędzi chirurgicznych. Mają również zastosowanie przy dezynfekcji wody pitnej.
Środki dezynfekujące pod względem chemicznym można podzielić na organiczne i nieorganiczne. Do związków organicznych zaliczamy kwasy, fenole, alkohole, aldehydy, związki amoniowe, chinoliny, fluorochinolony, pochodne nitrofuranu, sulfonamidy, pochodne guanidyny, związki N-heterocykliczne. Do związków nieorganicznych zalicza się środki utleniające oraz połączenia metali ciężkich.
Związki organiczne:
- kwasy i zasady (kwas octowy, kwas mlekowy, kwas borowy, kwas benzoesowy, kwas salicylowy, kwas undecylenowy). Najbardziej znanym zjawiskiem z życia codziennego to zakwaszanie produktów żywnościowych pod postacią marynat lub kiszonek.
- fenole (fenol – stomatologia, pochodne fenolu np. m-krezol, tymol, triklosan, heksachlorofen – dodatek do mydła, w Polsce nie dopuszczony do powszechnego obrotu)
- alkohole (alkohol etylowy stężenia ok 70%, w wyższych stężeniach skuteczność jest niewielka, alkohol izopropylowy) wykazują aktywność wobec bakterii, wirusów i grzybów, nie działają natomiast na formy przetrwalnikowe. Działanie przeciwbakteryjne alkoholi związane jest z ich przenikaniem do wnętrza komórki bakteryjnej i zaburzaniem procesów metabolicznych.
- aldehydy (aldehyd mrówkowy – formaldehyd, aldehyd glutarowy)
- związki amoniowe (tenzydy kationowo czynne – chlorek i bromek benzalkoniowy, amfotenzydy związki amfoteryczne powierzchniowo czynne – dodicyna)
- chinoliny (kwas nalidiksowy, analogi kwasu nalidiksowego – cinoksacyna i kwas pipemidynowy) zastosowanie w leczeniu infekcji układu moczowego
- fluorochinolony (np. norfloxacyna, pefloksacyna, ciprofloksacyna, ofloksacyna) mają zastosowanie w bakteryjnych zakażeniach nerek i dróg moczowych. Są także stosowane w leczeniu zakażeń układu oddechowego, okulistyce i dermatologii
- pochodne nitrofuranu (np. nitrofural nitrofurantoina, furazydyna – furagin dość popularny lek w zakażeniach układu moczowego, nifuroksazyd – zakażenia bakteryjne i pierwotniakowe przewodu pokarmowego)
- sulfonamidy (np. sulfacetamid – okulistyka, sulfaguanidyna, sól srebrowa sulfatiazolu – argosulfan krem, mafenid – oparzenia, sulfasalazyna)
- pochodne guanidyny (chlorheksydyna – abacil płyn, manusan płyn, sebidin tabl. do ssania, jest stosowana jako dodatek do płynów do płukania jamy ustnej, ambazon – faringosept tabl. do ssania)
- związki N-heterocykliczne (chinosol, chlorchinaldol, etakrydyna – Rivanol, heksetydyna – hexoral)
Związki nieorganiczne:
- związki o właściwościach utleniających (ozon, nadtlenek wodoru, nadmanganian potasu, tlen atomowy,jod, jodyna, jodowany poliwinylopirolidon, chlor, dichloramina – pantocid, który był stosowany w wojsku do uzdatniania skażonej wody)
- związki zawierające metale ciężkie (związki srebra – azotan srebra, związki rtęci – amino chlorek rtęci(II) – okulistyka, tiomersal, związki bizmutu – zasadowy węglan bizmutu(III) lub w formie organicznej jako zasadowy galusan bizmutu(III) – dermatol)
Źródło: Apteka internetowa